ÇANAKKALE SAVAŞININ SONUÇLARI

Ç anakkale Cephesi’nin deniz harekatı (Boğaz’ın zorlanması), kuşkusuz sıradan bir askeri harekat, ya da muharebe olayı değildir. Boğazlar, konumu ve tarihi önemi itibariyle, İstanbul Karadeniz kapısı, Çanakkale de Ege Denizi kapısı olarak, geçmişte taşıdıkları ve çağımızda taşımakta oldukları stratejik önem ve değer açısından daima birlikte mütalaa edilmiş ve edilmektedir.

Her iki boğaz, klasik ve dar çerçevede sadece Akdeniz’i Karadeniz’e, Avrupa’yı Asya’ya bağlayan su geçitleri ya da köprüler değil, Akdeniz’in öteki önemli su geçitlerinden Cebelitarık ve Süveyş kanalı ile de bütünleşerek, dünyanın büyük denizlerini (Atlas ve Hint okyanusu gibi) ve büyük kıta kara parçalarını birbirine bağlayan, daha geniş anlamdaki jeopolitik konumuyla, dünya siyaset ve iktisadiyatı üzerine olan etkilerini bu gün de korumaktadır. Bu nedenlerledir ki, Türk Boğazları, uluslararası ilişkilere yön vermede daima odak noktası olmuşlardır.

Gerçekten tarihin eski dönemlerinden beri ön planda, Avrupa ve Asya ülkeleri arasında başlamış olan ekonomik, ticari ve siyasi ilişkilerle, askeri hareketler, sürekli olarak Boğazlar bölgesinde cereyan etmiştir. Başka bir deyişle Boğazlar, dünyanın diğer parçalarında pek görülmemiş ardı arkası kesilmeyen mücadelelere sahne olmuştur.

Boğazların tarihin akışı içindeki stratejik durumu ve jeopolitik konumuyla ilgili yukarıdaki kısa açıklamaların ışığı altında, Çanakkale Muharebelerinin sonuçları üzerindeki değerlendirmeler, kuşkusuz daha bir önem ve anlam taşıyacaktır. Böylesine bir değerlendirmenin daha gerçekçi ve sağlıklı olabilmesi ise, büyük devletlerin Türk Boğazları üzerindeki ulusal emellerine kısaca da olsa, bir göz atılmasını gerektirir.

Birinci Dünya Harbi öncesinin başlıca büyük devletlerinden Almanya’nın, “Drang Nach Osten (doğuya doğru) politikası”, Rusya’nın ılık denizlere ulaşma emelleri; İngiltere’nin, “denizlere egemen olan dünyaya hakim olur” teorisine dayanarak, özellikle XIX. yüzyıldan bu yana güttüğü Rusya’nın Akdeniz’e çıkmasını engelleme siyaseti, hep Türk boğazlarında düğümlenmektedir.

Boğazların bu tartışma götürmez önemi konusunda Napolyon “İstanbul bir anahtardır. Istanbul’a egemen olan dünyaya hükmedecektir. Eğer Rusya, Çanakkale Boğazı’nı ele geçirecek olursa, Tulon, Napoli ve Korfu kapılarına dayanmış olacaktır” 431) demekle, Fransa’nın Boğazlar üzerindeki duyarlılığını açık seçik ortaya koymuş olmaktadır.

Rusya’nın görüşüyse, Genelkurmay Başkanı Kropatki’nin bir raporunda; XX. yüzyılda Rusya’nın en önemli işinin, Istanbul Boğazı’nı ele geçirmek olduğuna işaretle, Osmanlı Devleti’ni, Boğazı Rusya’ya bırakmaya hazırlamalı ve Almanya ile anlaşma yapmalıdır” şeklinde ifadesini bulmaktadır.

Büyük devletlerin Boğazlar üzerindeki kısaca açıklanan bu emelleri, onları kendi aralarında da gizli birtakım mücadelelere yöneltmiştir.

Nitekim, Rus Dışişleri Bakanı Sazanof, Çar tarafından da onaylanan bir raporunda; “Boğazların güçlü bir devletin eline geçmesi, tüm Güney Rusya’nın ekonomik hayatının, o devletin egemenliği altına girmesidir” demekte ve bu durumun önlenmesi için, Istanbul’un alınmasını önermektedir.

Öte yandan Kasım 1911’de Rusya’nın, Osmanlı Hükümeti’ne Boğazlar üzerindeki istekleriyle ilgili bir notasından haberdar edilen Ingiltere ve Fransa, Rus isteklerini reddetmişlerdir.

Keza Rusya’nın bu ve buna benzer çeşitli tarihlerdeki yinelenen daha birçok istek ve baskılarının birbirini izlemesi, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda Merkez Devletleri safına kaymasında büyük bir etken olmuştu.

Işte Boğazlar üzerindeki bu gizli çıkar çatışmalarıdır ki, Ingiliz ve Fransızlar’ı Istanbul’u almaya ve Ruslar’dan önce Karadeniz Boğazı’na el atmaya yöneltmiş ve Çanakkale Cephesi’nin açılmasında başlıca etken olmuştur.Ruslara silah ve malzeme yardımı sorunuysa, savaşın sadece görünüşteki nedenini oluşturmuştur.

Böylece büyük devletlerin Türk Boğazları üzerindeki tarihi emellerini ortaya koyarken, bu devletlerden Ingiltere’nin bu cephenin açılmasında birinci derecede aktif rol aldığını da belirtmek doğru olur.Nitekim Ingiliz Donanma Bakanı Churchill, cephenin açılmasında büyük çaba göstermiş ve etkili olmuştur.Gerçekten o, bu cephenin açılmasının baş mimari olmuş, Türklerin askeri gücünü ciddiye almamış, olayı basit ve sadece “sınırlı bir cezalandırma hareketi” olarak görmüştü. En güçlü ve modern silahlarla donatılmış zırhlılarının Boğaz’da görünüvermesiyle, Türklerin direnmekten vazgeçeceğini sanmıştı.

Kuşkusuz bu büyük bir yanılgıydı. Ingilizler, Çanakkale’deki Türk savunmasını ve askerini sadece matematiksel ölçülere vurup, onun yüksek manevi gücünü görmezlikten gelerek, büyük bir hesap hatasına düştüler ve sonunda, önce denizde, sonra da karada hiç de beklemedikleri amansız cevabı aldılar.Böylece onlar, zaferi Boğaz’da, Türk top ve mayınlarına, karada Türk süngüsüne bırakarak çekilip gittiler.

Anlaşma Devletleri’nin Çanakkale serüveni bu suretle noktalandıktan sonra, yukarıdaki açıklamaların ışığı altında, Türkiye ve uluslararası politika ve diplomasi tarihi açısından ortaya koyduğu önemli sonuçları da şöylece özetlemek mümkün olur.

Çanakkale İlgili fotoğraflar

çanakkale savaşı

Çanakkale Savaşı
Çanakkale Savaşı Hakkında BilgiÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Çanakkale savaşı ile ilgili kısa bilgiÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi,Çanakkale Savaşı Çanakkale Savaşı İle İlgili YazıÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Çanakkale Savaşı Ne Zaman Yapılmıştır?Çanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Çanakkale Savaşı Neden Önemlidir

Çanakkale Cephesi Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda en başarılı olduğu cephedir. Dünya tarihinin en kanlı savaşları bu cephede yaşanmıştır.

İngiltere ve FransaÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, müttefikleri Rusya’yla birleşerek savaşın seyrini lehlerine çevirmek istiyordu. Rus ekonomisi savaşın yükünü kaldıramaz hale gelmişti. İtilaf Devletleri Osmanlı Devletini saf dışı bırakmakÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Rus Ordusu’ na gerekli askeri yardımı ve malzemeyi en hızlı bir şekilde ulaştırmakÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Kafkasya Cephesinde bunalan Rusya’yı rahatlatmak ve Türk Ordusu’nun geri çekilmesini sağlamak için Çanakkale Boğazı’na harekat düzenlediler.

İngiliz ve Fransız savaş gemilerinin Çanakkale Boğazı’ndan geçişlerine 18 Mart 1915′te başarıyla karşı konuldu.

İtilaf Devletleri donanması ağır kayıplar verinceÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Gelibolu Yarımadası’na asker çıkarıp kara muhaberelerini başlattılar.

25 Nisan 1915′te Arıburnu’na çıkan düşman kuvvetleriniÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Mustafa Kemal’in komuta ettiği birlik Conkbayırı’nda durdurdu. Bu başarı üzerineÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, Mustafa Kemal albaylığa yükseltildi.

General Harrington komutasındaki İngiliz birlikleri 6-7 Ağustos 1915′te tekrar taarruz etti. Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa KemalÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, 9-10 Ağustos 1915′te 1. Anafartalar Zaferi’ni kazandı. Bu zaferiÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, 17 Ağustosta KireçtepeÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, 21 Ağustos’ta 2. Anafartalar zaferleri takip etti. Çanakkale Savaşı’na katılan Türk Ordusu’ndanÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, çoğu öğrenim çağında 253.000 subayÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, er ve erbaş şehit oldu. Çanakkale’nin geçilemeyeceğini anlayan İngiliz ve Fransızlar daÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, arkalarında Türkler kadar kayıp bıraktılar. 19/20 Aralık 1915′te Anafartalar ve Arıburnu’ndanÇanakkale Savaşı İle İlgili Bilgiler, Çanakkale Savaşı Hakkında Bilgi, 8-9 Ocak 1916′da Seddülbahir’den kesin olarak çekildiler.a

Kara Harekatı.

Kara Harekatı

Nisan - 1915

# 25 Nisan – Kara Harekatı’nın başlaması. Seddülbahir Cephesi’nde ve Arıburnu Cephesi’nde altı kumsalda çıkartma harekatının başlaması.

# 28 Nisan - Birinci Kirte Muharebesi.

Mayıs - 1915

# 1 Mayıs - Arıburnu Cephesi'nde Türk taarruzu

# 6 Mayıs - İkinci Kirte Muharebesi'nin başlaması.

# 8 Mayıs - İkinci Kirte Muharebesi'nin sonu.

# 12 Mayıs - Türk Muavenet torpidobotunun İngiliz Goliath zırhlısını torpilleyerek batırması.

# 13 Mayıs - Churchill ve Amiral Fisher'in istifası.

# 19 Mayıs – Türk kuvvetlerinin Arıburnu Cephesi’nde, başarısız genel taarruzu.

# 20 Mayıs - Arıburnu Cephesi'nde Anzak karşı taarruzu - İtalya'nın, İtilaf Devletleri safında savaşa girdiğini ilan etmesi.

# 25 Mayıs – Alman denizaltısı U-21’in İngiliz zırhlısı Trumph'u torpilleyerek batırması.

# 26 Mayıs - Alman denizaltısı U-21’in İngiliz zırhlısı Majestic’i torpilleyerek batırması.

Haziran - 1915

# 1 Haziran – Mustafa Kemal’in albaylığa terfisi.

# 4 Haziran - Üçüncü Kirte Muharebesi’nin başlaması.

# 21 Haziran - Birinci Kerevizdere Muharebesi

# 28 Haziran - Zığındere Muharebesi'nin başlaması.

Temmuz - 1915

# 5 Temmuz - Zığındere Muharebesi'nin sonu.

# 12 Temmuz - İkinci Kerevizdere Muharebesi'nin başlaması.

# 13 Temmuz - İkinci Kerevizdere Muharebesi'nin sonu.

Ağustos - 1915

# 6 Ağustos - Kirte Bağları Muharebesi'nin başlaması - Suvla Çıkartması - Anzak Kolordusu 2. Tümen'inin Kocaçimen Tepesi - Conk Bayırı hattına yönelik taarruzu. ( Sarı Bayır Harekatı) - Kanlısırt Muharebesi

# 7 Ağustos - Conk Bayırı Muharebesi'nin başlaması - Kılıçbayır Muharebesi

# 9 Ağustos - I. Anafartalar Savaşı

# 10 Ağustos - Conk Bayırı Muharebesi'nin sonu.

# 12 Ağustos - Kirte Bağları Muharebesi'nin sonu - Tekketepe Muharebesi

# 15 Ağustos - İngiliz 9. Kolordu komutanı General F. Stopford'un görevden alınması

# 21 Ağustos - İkinci Anafartalar Savaşı

Ekim 1915

# 14 Ekim - Bulgaristan'ın İttifak Devletleri safında yer alması.

# 29 Ekim - Almanya ile Osmanlı Devleti arasında Balkanlar üzerinden demiryolu hattıyla bir kara ulaşım hattının işlemeye başlaması.

Kasım 1915

# 3 Kasım - İngiliz Yüksek Savunma Konseyi, "Gelibolu tahliye edilmelidir" yönündeki görüşünü İngiliz Hükümeti'n bildirmiştir.

# 6 Kasım - İngiliz Savaş Bakanı Kitchener, yerinde incelemek için Gelibolu'ya geldi.

# 15 Kasım - Kitchener, Seddülbahir Cephesi dışında iki cephedeki kuvvetlerin tahliye edilmesi kararı verdi.

Aralık 1915

# 7 Aralık - Müttefikler, Arıburnu ve Anafartalar cephelerindeki kuvvetlerin tahliyesine karar verdiler.

# 10 Aralık - Arıburnu ve Anafartalar Cephelerindeki muttefik kuvvetlerin tahliyesine başlandı.

# 19 Aralık - Her iki cephedeki tahliye işlemi tamamlandı.

# 27 Aralık - Seddülbahir Cephesi kuvvetlerinin tahliyesine karar verildi.

Ocak 1916

# 9 Ocak - Seddülbahir Cephesi'ndeki müttefik kuvvetlerin tahliyesi tamamlandı. Gelibolu'da müttefik askeri kalmadı. Çanakkale Savaşları'nın sonu.

Deniz Harekatı - 1915

Deniz Harekatı - 1915

# 19 Şubat – İngiliz gemilerinin, Çanakkale Boğazı’nın dış tabyaları olan Seddülbahir ve Kumkale topçu bataryalarını -19 top- bombalayarak susturulması.

# 25 Şubat

– Mustafa Kemal’in 19. Tümen Komutanlığı’na atanması. Komutanın, karargahın ve 57. Alay’ın Tekirdağ’dan Eceabat’a intikali.

- Birleşik Donanma’nın Çanakkale Boğazı’na ilerlemesi.

# 26 Şubat – Seddülbahir ve Kumkale bataryalarının tahribi için yapılan çıkartma.

# 1 Mart - Yunanistan Başbakanı Venizelos’un Gelibolu Yarımadasına yapılacak anfibi harekata üç tümenlik bir kuvvetle destek vereceğini açıklaması.

# 2 Mart - Mareşal Liman von Sanders'in Çanakkale'deki Osmanlı Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atanması.

# 4 Mart

– İngiliz çıkartma birliklerince Seddülbahir ve Kumkale bataryalarının tahribinin tamamlanması ve Türk karşı taarruzu nedeniyle karadan çekilmeleri.

- İngiltere, Fransa ve Çarlık Rusyası arasında Boğazların taksimini öngören İstanbul Antlaşması'nın imzalanması.

# 7 Mart

– Birleşik Donanma’nın sahil bataryalarını iki gün süreyle yeniden bombalaması.

- Nusrat Mayın Gemisi'nin gecenin karanlığından yararlanarak Çanakkale Boğazı girişindeki Karanlık Koy'a 26 mayın atması.

# 11 Mart - General Sir Ian Hamilton'un, Akdeniz İtilaf Kuvvetleri Komutanlığı'na atanması.

# 17 Mart - Amiral Robeck'in Birleşik Donanma Komutanlığı'na atanması.

# 18 Mart – Birleşik donanmanın yoğun bombardımanı. (saat 14:00 dolayları). Fransız Bouvvet Zırhlısı’nın mayına çarparak batması. (saat 17:45). Bouvvet Zırhlısı’nın batmasıyla oluşan açığı kapatmak için pozisyon alan İngiliz İrressitible Zırhlısı’nın mayına çarparak batması. İngiliz İnflexible Zırhlısı’nın mayına çarpmasıyla ağır hasar görmesi. Fransız Suffren ve Gaulois Zırhlı’larının sahil topçusunun ateşini yemesi sonucu ağır hasara uğraması. Deniz Harekatı’nın iptali ve birleşik donanmanın çekilmesi.

Savaş öncesi

Savaş öncesi

1918
:Ağustos

2 Ağustos - Politik: Osmanlı İmparatorluğu ve Almanya Rusyaya karşı antlaşma imzaladı.

3 Ağustos - Bahriye Birinci Lordu, Winston Churchill, Birleşik Krallık tarafından üretilen iki Türk gemisine el koydu.

4 Ağustos - Osmanlı İmparatorluğu, Boğazlar Antlaşması gereği tüm savaş gemilerine kapalı tutacağını ilan etti.

10 Ağustos – Alman savaş gemileri SMS Goeben ve SMS Breslau, Akdeniz de İngiliz donanmasından kaçarak Çanakkale Boğazını geçtiler

16 Agustos - Goeben ve Breslau mürettebatı Alman kalarak Osmanlı Donanması saflarına katıldı.

30 Ağustos - Alman sahil topçu müfrezesi, Çanakkale Boğazı’nın her iki yakasındaki istihkamlarda göreve başladı. Bu istihkamlarını komutasına Alman Amiral Von Usedom atandı.:Eylül

27 Eylül – Boğazlar, tüm deniz ulaşımına (ticari gemiler dahil olmak üzere) kapatıldı.:Ekim

Ekim 28 - SMS Goeben ve SMS Breslau, gemileri Ukrayna da bulunan Odessa ve Sivastopol Limalarını bombaladı.:Kasım

2 Kasım - Çarlık Rusyası'nın Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi.

3 Kasım - İngiliz abluka filosunun boğazın dış istihkamlarını topa tutması.

6 Kasım - İngiltere'nin Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi.:Aralık

13 Aralık – Mesudiye Zırhlısı’nın Sarısığlar Koyu’nda demir üzerindeyken İngiliz B 11 denizaltısı tarafından torpillenerek batırılması.

14 Aralık – Mareşal Liman Von Sanders başkanlığındaki 42 kişilik bir Alman subay grubunun Alman Danışma Kurulu olarak İstanbul’a gelişi.

1915

11 Ocak – Amiral Carden tarafından hazırlanan deniz harekatı planının İngiliz Donanma Bakanlığı’na sunulması.

15 Ocak – Fransız denizaltısı Saphir’in Köseburnu açıklarında batırılması.

28 Ocak – Deniz harekatıyla Çanakkale Boğazı’nın geçilerek İstanbul’un işgaline karar verildi. Harekat tarihi 19 Şubat 1915 olarak belirlendi.